“Zonder chemisch microgranulaat is uienteelt soms een rollercoaster”

De weg naar een weerbaar geïntegreerd teeltsysteem kent veel hobbels. Dat ervaart Chris Antuma uit Dedemsvaart aan den lijve. De akkerbouwer en loonwerker pakt zelf de handschoen op in de zoektocht naar duurzame systemen om de afhankelijkheid van chemische gewasbeschermingsmiddelen in de uienteelt te verminderen.

Dat begint met het in kaart brengen van de percelen door middel van bodembemonstering. Bij een hoge aaltjespopulatie zet hij Tagetes in als voorvrucht. Gedurende de teelt gebruikt hij Nemater en Stimuter. De producten van Pireco bevatten een mix aan kruiden en algen, die vooral bij de start moeten zorgen voor een verbeterde weerbaarheid en gezondheid van de plant. Maar het afgelopen jaar is grillig verlopen. “Dan is de inzet van chemie een veilige keuze. Zonder nematiciden is het zeker mogelijk, al is het ingewikkelder en moet je accepteren dat een perceel bonter is.”

Geïntegreerd teeltsysteem

Chris Antuma was in 2023 hoopvol gestemd. Na goede proeven op zo’n vier hectare besloot hij om te stoppen met de inzet van nematiciden en te investeren in een duurzamer geïntegreerd teeltsysteem. Hij sorteert op deze wijze voort op de beperkte beschikbaarheid van middelen in de toekomst. De enige mogelijkheid om uienteelt op dal- en zandgronden in de benen te houden, is zijn overtuiging. “We kijken vanuit ons akkerbouwbedrijf naar de teelt, maar in het verlengde ook als loonwerker. De toepassing van chemische middelen verdwijnt. Een geïntegreerd teeltsysteem wordt cruciaal in de aanpak van vrijlevende aaltjes in uien. Willen we dat de uienteelt in ons gebied toekomst heeft, dan moeten we kijken naar andere wegen”, gaf hij vorig jaar aan.

Een vergelijking tussen de baan onbehandeld en een van de Nemater-objecten. Naar het einde van de teelt toe bleven de nabehandelde gewassen groener.

De inzet van het chemische micro granulaat dat Antuma toepaste is eindig. Om de wegval van het product op te vangen is Antuma gaan zoeken naar een geïntegreerd teeltsysteem met biostimulanten. “Dit werkt anders dan dat we voorheen met chemische producten gewend waren. We kijken nu veel meer naar de ontwikkeling van het gewas en de beworteling van de plant.”

Nemater in uienteelt

Nemater is een biostimulant op basis van extracten van aromatische planten, algen en kruiden, waaronder Tagetes. Antuma heeft Nemater (MG) ingezet in granulaatvorm aan de basis. Dus bij het zaaien. Het idee is dat het natuurlijke product de balans in de bodem verbetert en voor een gezond en weerbaar gewas zorgt. Ook Stimuter heeft een hoog geconcentreerde samenstelling van specifiek werkende kruidenconcentraten op basis van water. De vloeibare toediening volgt in een later groeistadium.

Waar eerder de uien dankzij de biostimulanten door een goede start weinig inleverden ten opzichte van de standaard toepassing, was het afgelopen jaar juist de start een probleem. “Door de moeilijke weggroei zagen we meer uitdaging met nematoden. Het gewas ging een week of drie in de overlevingsstand. Door onder andere het nabehandelen met Nemater (L) en Stimuter (L) en teeltmaatregelen als consistent beregenen kregen we de uien weer aan de groei, maar daardoor hadden we wel een laat gewas.”

Weerbaarheid van de bodem vergroten

Antuma spreekt van een rollercoaster, waarin je vooral moet vasthouden aan de oorspronkelijke gedachte om de weerbaarheid van de bodem te vergroten. Uiteindelijk is er geoogst, maar wel een stuk later dan in een gangbaar teeltsysteem. “Natuurlijk wisten we dat we rekening moesten houden met een opbrengstverlies, wat het best spannend maakt. Een volledig geïntegreerd teeltsysteem is immers een grote stap. Het heeft ons tot het inzicht gebracht dat je niet zomaar op ieder stuk uien kunt telen. Dat is wel de context. Bij een hoge aantasting kun je in een gangbaar systeem nog leunen op de veiligheid van chemie. In die zin is het een soort verzekeringspremie waar je vanaf stapt.”

Het goede nieuws is dat de uien wel veel wortels hebben aangemaakt. Hierdoor bleek het gewas in staat om in een later stadium nog een behoorlijke groeispurt te maken. Uiteindelijk heeft dat geresulteerd in een hogere opbrengst en daarnaast was de maatverhouding met grove beter in de percelen waar we het geïntegreerde teeltsysteem hebben toegepast. Volgens Antuma is dat de verandering waar hij op inzet en een bevestiging dat hij met een geïntegreerd teeltsysteem de juiste keuze heeft gemaakt. Door consequent Tagetes te zaaien om wortellesieaaltjes te onder drukken, te investeren in de weerbaarheid van de ui en het gewas te ondersteunen tijdens de groei moet het mogelijk zijn. Al is het een proces van de lange adem. “Je moet accepteren dat een perceel bonter is”, concludeert Antuma.

Inzet biostimulanten

De inzet van biostimulanten spelen een belangrijke rol in het gehele geïntegreerde denken. De producten van Pireco zijn al jaren op de markt. Daarbij wordt voortgebouwd op de kennis die is verkregen door intensief onderzoek naar de groeiomstandigheden van diverse gewassen. Inzet is vooral om de gezondheid en weerbaarheid van de planten te verhogen. Nu steeds meer actieve stoffen wegvallen groeit de vraag naar het ontwikkelen van geïntegreerde teeltsystemen. Natuurlijke alternatieven, zoals biostimulanten, passen daar goed in.

“Het is ook niet zo dat je geen uien meer kunt telen, als er sprake is van de aanwezigheid van schadelijke aaltjes”, meent Antuma, “Je moet alleen wel anders mee omgaan. Het is een stuk ingewikkelder en aanvankelijk zul je misschien wat meer kosten maken. Op de langere termijn zie ik dat wel als een investering in een bodem en een gewas die beter bestand zijn tegen aantastingen.”

Tekst: Martin de Vries (Akkerbouwkrant)